.jpg)
Nadat het schandaal rond de Volkswagendiesels met sjoemelsoftware bekend was geworden, plaatste VW een advertentie in de kranten over de kleur schaamrood, waar het merk ‘allesbehalve trots’ op was. Direct volgde een schrobbering op de marketing- en communicatieblogs: VW maakte zich er te gemakkelijk van af door excuses aan te bieden zonder de gedupeerde consumenten concreet iets toe te zeggen. Nou past het misschien bij zo’n advertentie dat een ondiepe marketingboodschap de boventoon voert, maar VW noemt ook een webadres voor meer informatie. Krijgt de bedrogen dieselrijder daar wel antwoord op zijn vragen?
Geen tijd verliezen
De eerste indruk van info.volkswagen.com is daadkrachtig: ‘We willen geen tijd verliezen’, staat er groot boven. Geen tijd te verliezen, dat betekent dat je plannen hebt. En wat zijn die plannen? ‘Op dit moment wordt door Volkswagen AG hard gewerkt aan de uitrol van een herstelactie. We zullen iedere betrokken klant spoedig informeren over door Volkswagen AG geplande acties.’ Daarmee moeten we het doen. De daadkracht moet zijn plaats op het podium al direct afstaan aan het spook van de naamwoordstijl: ‘Er wordt hard gewerkt aan de uitrol van een herstelactie’.
Hoe functioneel naamwoordstijl ook kan zijn, hier staat die functionaliteit vooral ten dienste van de zender. Want de op zichzelf al abstracte woorden ‘uitrol’, ‘herstel’ en ‘actie’zijn in hun samenhang nog ondoorgrondelijker, en lijken vooral veel te moeten maskeren: er moet een ‘actie’ (welke, door wie?) komen die gericht is op ‘herstel’ (waarvan, wat is er kapot?), en aan de ‘uitrol’ (wat is dat en waar gaat die uitrol naartoe?) van die nog niet bekende herstelactie ‘wordt gewerkt’.
‘Versnelde implementatie van het efficiencyprogramma creëert ruimte voor heroriëntatie’
De werkelijkheid is dat consumenten en overheden doelbewust misleid zijn met gemanipuleerde informatie over de schadelijke, normoverschrijdende uitstoot van dieselmotoren. Maar wie dat niet weet, ziet die feiten nergens benoemd. Van mensen die de kluit belazerd hebben is geen sprake: er is iets opgetreden buiten Volkswagens wil of toedoen om, er moet iets hersteld worden. Schade herstellen, zoals bij een terugroepactie, dat is de beschaafde associatie die het woord herstelactie oproept.
Naamwoordelijk en voorzetselrijk
Krijgt de lezer na die inleidende zin wél echte informatie? Het eerste bericht is een ‘Verklaring naar aanleiding van de aankondiging door het Amerikaanse Environmental Protection Agency’. Die biedt niet meer inzicht dan de naamwoordelijke, voorzetselrijke kop doet vermoeden. Volkswagen is niet de actor, het is de partij die door anderen geïnformeerd wordt over iets wat zich blijkbaar in een passief handelingsvacuüm heeft afgespeeld: ‘Het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) heeft Volkswagen Aktiengesellschaft op maandag geïnformeerd dat auto’s met V6 TDI-motoren een softwarefunctie hadden die niet afdoende is beschreven in het goedkeuringsproces.’ Sommige auto’s hadden dus ooit ‘een functie’ die ‘niet afdoende is beschreven’. Maar wees gerust, Volkswagen zal ‘helpen om deze situatie op te helderen’.
Ruimte voor heroriëntatie
Transparantie, eerlijkheid, fouten erkennen, maatregelen aankondigen en duidelijkheid scheppen: dat is wat je in een situatie als deze zou verwachten. Omdat VW dat niet doet, lijkt het alsof de taal – net zoals de software – de feiten moet verhullen. De informatiewebsite doet weinig meer dan klassieke vaagheidsbevorderaars op elkaar stapelen. Complexe zinnen, lijdende vormen ( ‘De maatregelen worden momenteel voor elke betreffende modelserie en elk betreffend modeljaar ontwikkeld en worden als eerste voorgelegd aan de verantwoordelijke autoriteiten’), naamwoordstijl (‘Versnelde implementatie van het efficiencyprogramma creëert ruimte voor heroriëntatie’ ), ambtelijke taal en eindeloze tangen (‘Dientengevolge voldoen nieuwe auto’s van de Volkswagen Group die binnen de Europese Unie worden verkocht met deze motoren, aan de wettelijke vereisten en milieunormen.’) Zo communiceert het merk een rookgordijn de wereld in dat de uitstoot van de vervuilendste diesel met gemak overtreft.
Eric Tiggeler
Dit veel te lange stuk is geschreven voor papier: het komt uit Tekstblad 05/06 van 2015. Neem een abonnement!